Diagnoza integracji sensorycznej to proces obserwacji swobodnego zachowania dziecka, wywiadu z rodzicami, klinicznej obserwacji, zastosowania odpowiednich testów i wreszcie analizy wyników. Ma na celu określenie /nazwanie/ rodzaju zaburzeń układów i zmysłów: dotyku, równowagi, propriocepcji, wzroku, smaku, słuchu oraz powonienia. Diagnoza procesów integracji sensorycznej składa się z kilku części:
1. Wywiad z rodzicami – terapeuta SI zadaje pytania dotyczące przebiegu ciąży, porodu, rozwoju dziecka, przebytych chorób i innych problemów zdrowotnych. Warto aby rodzice przynieśli ze sobą informacje od innych specjalistów zajmujących się dzieckiem np. neurologa, logopedy, psychologa.
2. Kwestionariusze – rodzice zostają poproszeni o wypełnienie szczegółowych kwestionariuszy, które stanowią dopełnienie procesu diagnostycznego.
3. Próby z obserwacji klinicznej – dziecko, na prośbę terapeuty wykonuje kilka zadań, które mają na celu wykluczenie lub potwierdzenie występowania u dziecka przetrwałych odruchów, a także sprawdzenie jak wygląda jego napięcie mięśniowe, równowaga, koordynacja, a także praca oczu.
4. Obserwacja spontanicznej aktywności dziecka na sali terapeutycznej.
5. Podsumowanie diagnozy – jest to rozmowa z rodzicami na temat wyników diagnozy i wniosków z nich płynących. Poszczególne wyniki są objaśniane i omawiane. Rodzice otrzymują pisemną diagnozę, która zawiera dane z wywiadu, dane z kwestionariuszy, wyniki prób klinicznych, wyniki testów oraz wnioski.
Dla kogo diagnoza SI? Przykłady zachowań związanych z nieprawidłowościami SI. Dziecko:
- ma nieprawidłowe napięcie mięśniowe,
- jest niespokojne, płaczliwe, ma kłopoty z zaśnięciem,
- ma trudności z samodzielnym piciem, żuciem i przełykaniem pokarmów (np. preferuje dania papkowate),
- źle toleruje wykonywanie przy nim czynności pielęgnacyjnych i higienicznych, takich jak: obcinanie włosów, paznokci, mycie twarzy, zębów, smarowanie kremem, czesanie, czyszczenie nosa, uszu itp.,
- wiele czynności samoobsługowych wykonuje z trudem, powoli, niezdarnie,
- ma problemy z samodzielnym myciem się, ubieraniem, zwłaszcza zapinaniem guzików i sznurowaniem butów,
- ma słabą równowagę: potyka się i upada częściej niż rówieśnicy, prawie zawsze ma jakiś siniak czy zadrapanie,
- podczas dłuższego siedzenia ma trudności z utrzymaniem głowy w pozycji pionowej, podpiera ją ręką, kładzie się na stoliku itp.
- jest nadruchliwe, nie może usiedzieć/ustać w jednym miejscu,
- ma trudności z koncentracją uwagi, łatwo się rozprasza,
- jest impulsywne, nadwrażliwe emocjonalnie, często się obraża,
- w porównaniu do innych dzieci czy wymogów sytuacji porusza się zbyt szybko lub zbyt wolno,
- nabywanie nowych umiejętności ruchowych sprawia mu trudność, np. jazda na rowerze, rzucanie i łapanie piłki, pływanie,
- wchodząc/schodząc po schodach częściej niż inne dzieci trzyma się poręczy, niepewnie stawia nogi,
- nieumyślnie wchodzi lub wpada na meble, ściany, inne dzieci,
- niewłaściwie trzyma różne przedmioty codziennego użytku, np. nożyczki, sztućce czy przybory do pisania,
- unika dziecięcego baraszkowania z rodzicami lub rodzeństwem,
- uwielbia ruch, poszukuje go, dąży do niego. Jest stale w ruchu – biega, podskakuje, często zmienia pozycję ciała, otoczenie nazywa go „nadruchliwym”,
- w nowym miejscu czuje się zagubione, potrzebuje sporo czasu by zdobyć orientację w otoczeniu,
- przejawia duży lęk przed upadkiem lub wysokością, okazuje niepokój, gdy musi oderwać nogi od podłoża, np. wejść na wysokie schody, na drabinkę, usiąść na wysokim stołku lub wręcz przeciwnie nie zauważa zagrożeń, prowokuje zabawy potencjalnie niebezpiecznie,
- często myli stronę prawą i lewą, w obrębie własnego ciała oraz w otaczającej przestrzeni, podczas gier zespołowych zdarza się, że biegnie w innym kierunku niż jego drużyna, w inną stronę niż piłka, którą ma złapać, jest zdezorientowane, ma słabe wyczucie odległości,
- nie ma dominacji jednej ręki,
- ma trudności z czytaniem i pisaniem, częściej niż inne dzieci w jego wieku myli, odwraca znaki graficzne, ma trudności w przepisywaniu, przerysowywaniu z tablicy,
- ma kłopoty z cięciem nożyczkami, rysowaniem po śladzie, kalkowaniem itp.,
- sprawia wrażenie słabego, szybko się męczy,
- nie lubi karuzeli, huśtawki, lub przeciwnie – uwielbia to, mogłoby kręcić się lub bujać godzinami.
